Czy zastanawiałeś się, dlaczego niektóre leki na recepcie kosztują mniej? Czy znasz dodatkowe uprawnienia, które mogą obniżyć ich cenę? W artykule wyjaśniamy, jak działają zasady refundacji leków, od czego zależy ich cena oraz jak czytać symbole na recepcie. Dowiesz się też, jakie dodatkowe uprawnienia mogą być wpisane na receptę i jak wpływają one na koszt leków. Sprawdź, czy przysługuje Ci zniżka i jak skorzystać z refundacji!
Czy każdy może dostać zniżkę na leki?
Każdy pacjent z ubezpieczeniem zdrowotnym może korzystać ze zniżek na leki refundowane. To dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Cena leku zależy jednak od choroby, na którą przepisano lek, oraz od rodzaju samego leku. Recepty na leki refundowane mogą wystawiać lekarze rodzinni, specjaliści, a także pielęgniarki, położne czy dentyści, a nawet felczerzy lub farmaceuci. Ale czy każdy lekarz może przepisać lek refundowany?
Kto może wystawić receptę refundowaną?
Receptę na leki refundowane może wystawić nie tylko lekarz rodzinny, ale również lekarz specjalista, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, a w niektórych przypadkach także farmaceuta. Warto jednak zaznaczyć, że farmaceuci mogą wystawiać recepty jedynie dla siebie lub rodziny. Co ważne, lekarz lub inny uprawniony specjalista nie musi mieć kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ), aby wystawić receptę refundowaną – decyzja o refundacji leku zależy od choroby pacjenta i jego uprawnień, a nie od miejsca pracy lekarza. Oznacza to, że także w gabinetach prywatnych, pacjent może otrzymać receptę na lek refundowany.
Jak działa refundacja?
Wielu pacjentów myśli, że to lekarz decyduje o zniżce, a więc i cenie leku. W rzeczywistości lekarz może przepisać lek refundowany tylko wtedy, gdy pacjent spełnia warunki zapisane w liście refundacyjnej (tzw. wskazania). Pacjent musi mieć konkretną chorobę, która uprawnia do zniżki na dany lek. Czasem jednak to nie wystarczy – ważne mogą być także wyniki badań, które muszą być na odpowiednim poziomie. Dlatego zdarza się, że pacjent dostaje lek pełnopłatnie, gdyż jest mu potrzebny, mimo że nie spełnia warunków refundacji.
Jakie odpłatności przysługują pacjentom?
Jeśli chodzi o oznaczenia odpłatności na receptach, to sprawa jest z pozoru bardzo prosta. Istnieje 5 głównych odpłatności, które lekarz może wpisać na recepcie. Są one powiązane z jednostką chorobową pacjenta i należy zaznaczyć, że poziom odpłatności nie zależy od dobrej woli lekarza. Jest to związane jedynie ze stanem zdrowia pacjenta. Wspomniane odpłatności prezentują się następująco:
- 100% – pacjent płaci pełną cenę leku;
- 50% – odpłatność 50% limitu finansowania;
- 30% – 30% odpłatności limitu finansowania;
- R – stała opłata 3,20 zł do limitu finansowania;
- B – lek bezpłatny do limitu finansowania.
Co to jest limit finansowania i czy zawsze pacjent nic nie zapłaci za lek bezpłatny?
Dlaczego muszę płacić za lek oznaczony jako bezpłatny?
Pacjenci często są zdziwieni, że muszą płacić za lek oznaczony jako “B” (bezpłatny). NFZ refunduje lek tylko do pewnej kwoty (limitu finansowania). Pacjent zawsze płaci różnicę między ceną detaliczną a limitem finansowania oraz płaci odpowiednią część limitu finansowania. W przypadku odpłatności R, czyli ryczałtu, jest to stała kwota – 3,20 zł. Zasady odpłatności w prosty sposób wyjaśnia Tabela 1.
Tabela 1. Jak rozumieć odpłatność za leki refundowane?
| Cena detaliczna: 50 zł; Limit finansowania: 30 zł | |
| 50 zł – 30 zł = 20 zł (dopłata pacjenta) | |
| Odpłatność | Zapłata pacjenta (dopłata + część limitu) |
| 100% | 50 zł (cena detaliczna) |
| 50% | 50 zł – 30 zł + (30 zł * 50%) = 35 zł |
| 30% | 50 zł – 30 zł + (30 zł * 30%) = 29 zł |
| R | 50 zł – 30 zł + (3,20 zł) = 23,20 zł |
| B | 50 zł – 30 zł = 20 zł |
Uprawnienia dodatkowe a cena leku
Istnieją także dodatkowe uprawnienia, które mogą obniżyć cenę leku. Na przykład osoby starsze (oznaczenie “S”) i dzieci do 18. roku życia (“DZ”) mogą otrzymać leki bezpłatnie, jeśli spełniają warunki refundacji. Są też inne uprawnienia, jak na przykład “IB” dla inwalidów wojennych czy “ZK” dla zasłużonych honorowych dawców krwi. Aby skorzystać z tych uprawnień, pacjent musi przedstawić odpowiednie dokumenty w aptece lub u lekarza. Dokładniej przedstawia to Tabela 2. Część z nich może być naniesiona nawet przez farmaceutę po okazaniu odpowiedniego dokumentu w aptece (oprócz S, C, DZ, WP i WE).
Czy istnieją pewne wyjątki?
Nie każdy lekarz ma uprawnienia do przepisywania leków bezpłatnych dla seniorów oznaczonych symbolem „S” oraz „DZ” (dla dzieci do 18. roku życia). Aby móc wystawić taką receptę, musi to być:
- lekarz lub pielęgniarka z podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), którzy mają umowę z NFZ;
- lekarz lub pielęgniarka z nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, którzy mają umowę z NFZ;
- lekarz specjalista i pielęgniarka z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej;
- lekarz po zakończeniu leczenia szpitalnego;
- lekarz, który zakończył pracę, ale ma aktywne prawo wykonywania zawodu (PWZ) – dla siebie i najbliższej rodziny.
Niestety takich recept nie mogą wypisywać lekarze z prywatnych praktyk lub pracujący w hospicjach, ZOLach, szpitalach psychiatrycznych lub centrach zdrowia psychicznego.
Bezpłatne leki i ciąża
Jeśli chodzi o uprawnienie “C”, czyli bezpłatnych leków dla kobiet w ciąży, to sytuacja przedstawia się jeszcze inaczej. To uprawnienie przysługuje kobietom w okresie ciąży i połogu. Kto może je wpisać na recepcie? Będzie to:
- lekarz specjalista z położnictwa i ginekologii;
- lekarz będący podczas specjalizacji z położnictwa i ginekologii;
- położna POZ;
- położna z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w poradni położniczo-ginekologicznej;
- każdy inny lekarz jeśli posiada zaświadczenie wystawione przez wymienione wcześniej zawody medyczne.
Podsumowanie
Cena leku refundowanego na recepcie zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj choroby i uprawnienia pacjenta. Każdy pacjent z ubezpieczeniem zdrowotnym może korzystać z refundacji leków, a receptę na takie leki mogą wystawić lekarze, pielęgniarki, położne, a nawet farmaceuci (dla siebie lub rodziny). Jednak nie każdy lek można przepisać ze zniżką – pacjent musi spełniać konkretne warunki określone w liście refundacyjnej.
Bibliografia:
- Prawo Farmaceutyczne.
- Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie recept.
- Ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.
- Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich.
- Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
- Ustawa o obronie Ojczyzny.
